Het Gelderse stadje Barneveld staat bekend als een sterk protestantse gemeente. Dat zie je ook terug in de samenstelling van het gemeentebestuur: De burgemeester is een christen-democraat en van de vier wethouders is er een staatkundig gereformeerd, een van de Christen-Unie, de derde christen-democraat en de laatste liberaal.

Wie schetst dan ook de verbazing van de redactie, toen zij bij een werkbezoek aan Barneveld op vrijdag 6 november een spectaculair goudkleurig Alziend Oog voor het gemeentehuis zag staan? Immers een symbool dat men bij uitstek in vrijmetselaarstempels en op een enkele jezuïtische kerk terugvindt?

Waarom werd van de honderden mogelijke vormen juist deze gekozen? Waren er geen andere concepten voorhanden?

Barneveld maakt wat dit merkwaardige fenomeen betreft deel uit van een opvallende trend in talrijke Nederlandse gemeenten. Waar kunstenaars doorgaans streven naar steeds nieuwe vormen om zichzelf uit te drukken, zien we bij de selectie van kunstwerken voor de openbare ruimte die pluriformiteit niet terug. In tegendeel, daar zijn bepaalde terugkerende vormen disproportioneel oververtegenwoordigd. Met name populaire maçonnieke thema’s als driehoekjes, alziende ogen en obelisken.

De Nederlandse Bible Belt is geen uitzondering, getuige het Alziende Oog voor het gemeentehuis in Barneveld.

Nu, zult u zeggen, wellicht lopen wij te hard van stapel. Het kunstwerk heet “Ei 2013” en het is dus geen oog, maar een ei. En een ei is geen maçonniek thema, dus het is allemaal toeval.

Dat zou kunnen, maar laten we dan eens kijken naar de herkomst van het kunstwerk, de betekenis die eraan wordt toegekend en de wijze waarop de burgemeester het presenteert.

Te beginnen met de kunstenaar, Guido Geelen. Hij wordt op zijn website in een reeks even ludieke, als precieze toespelingen terloops als broeder in de vrijmetselarij afgeschilderd: Guide Geelen “weet van passen en meten”, “schept orde” en “geeft betekenis”. De kunstenaar en de “bouwmeester” van het Heelal “lijken wel een beetje op elkaar”, etc.

Dan de burgemeester van Barneveld. Burgemeester Asje van Dijk (CDA) is buitengewoon in zijn nopjes met het occulte kunstwerk. In een bevlogen toespraak, die bol staat van de maçonnieke symboliek, stelt hij dat het Oog, pardon, het Ei, mensen “telkens andere perspectieven biedt”, oftewel ruimdenkender maakt, geestelijk veelzijdiger maakt en helpt om een vollediger mens te worden. Mag de redactie stellen dat dit precies is wat er in een vrijmetselaarsloge wordt nagestreefd?

“Dat je soms geneigd bent om op een traditionele manier naar een ei te kijken, maar dat je er ook anders naar kunt kijken en dan nieuwe vormen ontdekt”, aldus de burgemeester. Is dit een verkapte progressieve oproep aan het traditioneel protestantse Barneveld?

“Dat is een ontdekkingsreis”, vaart de burgervader verder. “Wie dat goed doet, staat ook vol van innovaties in het leven”. Het Ei als inwijdingsweg naar zakelijk succes.

Het Ei, aldus de grootmeester, pardon, burgemeester, zegt ook iets over de toekomst van Barneveld. Het “heeft iets futuristisch”, en “dat tekent Barneveld ook.”

Merkwaardig, om bij uitstek een gemeenschap, die tot de meest behoudende en behoudzuchtige van Nederland behoort, een karakteristiek als futurisme toe te dichten.

Futurisme staat niet in de Schrift, die in Barneveld ook nog eens veel letterlijker wordt geïnterpreteerd dan in meer vrijzinnige protestantse gemeenschappen. Tenzij de burgemeester de Openbaringen van Johannes bedoelt, maar dat is waarschijnlijk niet het geval.

Het lijkt meer op wishful thinking van de kant van de burgervader, dan een verlangen dat op de lippen van elk van de gereformeerde inwoners van Barneveld ongeduldig ligt te wachten om te worden uitgesproken. De verstokte calvinisten van Barneveld krijgen, zonder het te beseffen, een weg voorgespiegeld naar het einddoel van de vrijmetselarij, het Universele Bewustzijn zoals dat wordt gesymboliseerd in het “Alziende” oog.

Dat is echter niet een ideaal dat de de gemeente Barneveld kenmerkt, maar een dat de burgervader Barneveld van harte toewenst.

Er is in principe niets mis met die weg en met dat verheven einddoel. Er is ook in het algemeen niets mis met de edele doelstellingen van de vrijmetselarij, voor zover die betreffen het verlangen om elk individueel mens naar het Licht te leiden, dus in de ware zin Vrij te maken.

Wat er verwerpelijk is aan dit specifieke geval, en dat is ook de strekking is van dit blog, is dat dit gebeurt zonder dat de toehoorders het beseffen.

Er wordt in feite subtiel, maar gericht op het onderbewuste van de brave christenen ingewerkt. Dat gebeurt op een wijze die voor ingewijden zonneklaar is, maar voor buitenstaanders klinkt als een taal die zij niet spreken en die ook ten allen tijden ontkend kan worden.

Het probleem zit dus niet in de maçonnieke inhouden die hier worden voorgespiegeld, maar in de wijze waarop daarmee wordt omgegaan.

Net zoals reclamespotjes doorgaans gericht zijn op het onderbewuste van de consument, omdat dat effectiever is dan om het cognitieve deel van de kijker aan te spreken, op dezelfde wijze bewerken deze vrijmetselaars het onbewuste van de inwoners met de bedoeling hen naar een progressieve en vrije toekomst te leiden.

Je kunt echter mensen niet manipuleren om vrij te zijn. Dat is een contradictio in terminis. Het resultaat van deze omgang met de hogere kennis is juist, vooral als dat op grote schaal gebeurt, dat een kleine groep van ingewijden een grote groep mensen suggestief kan leiden.

Daarom zegt Christus de Verlosser in het Heilige Evangelie dat men zijn Licht niet onder de Korenmaat moet zetten. Je moet hogere kennis niet achterhouden, maar delen met degenen die daar open voor staan.

De burgemeester van Barneveld zou juist trots moeten zijn op zijn kennis van en voorliefde voor maçonnieke zaken. Als hij lid is van een vrijmetselaarsloge, zou hij dat openlijk moeten uitdragen. Het is immers niets om je voor te schamen en zijn burgers hebben het recht om dat te vernemen.

Na het bouwstuk, pardon, de rede van de burgemeester, sluit de gereformeerde wethouder zich aan bij de “voortreffelijke” beschrijving van het Oog door de burgemeester.

Zou hij nou niet beter weten, of zit hij zelf ook in een loge?

De bevolking van Barneveld wordt hier immers bij de neus genomen. Er wordt vanuit de loge een occult kunstwerk ontworpen met als thema het Alziende Oog. Vervolgens wordt het Oog aan de burgers verkocht als “Ei”. Daarna wordt de aandacht van de aanwezigen via de analogie met het Ei onbewust op het Alziende Oog gericht, zoals u kunt zien in het filmpje. Aandacht is macht en die arme protestanten zijn dus, als het ware, per ongeluk bezig om een maçonniek symbool te aanbidden.

Het is de zoveelste variatie op het thema van het Alziende Oog dat men allerwegen aantreft, waar hogegraads broeders verhoudingsgewijs sterk vertegenwoordigd zijn. Van de achterkant van het dollarbiljet tot aan het logo van de Europese Raad, tot talrijke grote en succesvolle bedrijven in verschillende sectoren.

Het is in zekere zin de prijs die de bijbelvaste gereformeerden betalen voor hun keuze voor een letterlijke interpretatie van de Schrift, dat occulte genootschappen als de vrijmetselarij invloed kunnen uit te oefenen door middel van het gebruik van symbolen. Vrijmetselaars kunnen eindeloos variëren op een beperkte groep thema’s, juist omdat zij niet gebonden zijn aan een letterlijke beschrijving van de hogere werkelijkheid. Hun taal is die der symbolen, dus zo lang zij hun alziende ogen, driehoeksvormen en obelisken kunnen neerzetten, zijn zij flexibel in de bewoordingen waarmee dat gebeurt.

Maar het is niet meer van deze tijd om dat stiekem te doen.